Đỉnh cao nghệ thuật trên trang phục người Xá Phó

Sự hài hòa giữa các họa tiết thêu kết hợp với cườm qua bàn tay khéo léo của phụ nữ Xá Phó

Trang phục của người Xá Phó không chỉ có độ bền cao mà còn mang nhiều giá trị thẩm mỹ. Áo, váy của của đồng bào được làm bằng vải bông, được ghép ngang từng khúc, mỗi khúc là một kiểu họa tiết với cách pha màu khác nhau.

Trang phục của phụ nữ Xá Phó

Trên thân áo có đính các dải hạt cườm, cùng với đó là nhiều nét hoa văn độc đáo mang giá trị thẩm mỹ cao. Những hoa văn này được phân bố khá đồng đều ở cả váy và áo. Hoa văn chủ yếu mang gam màu đỏ, trắng và xanh nổi bật trên nền chàm.

Sắc màu trang phục truyền thống của phụ nữ Xá Phó

Đối với chiếc áo (tiếng Xá Phó là khợtolo), hoa văn tập trung trang trí ở 2 cánh tay và trước ngực. Trước ngực được đính mười hàng hạt cườm (gọi là am ché) dọc theo thân áo, xung quanh cũng là những hoa văn hạt cườm được đính theo hình hoa thị.

Hạt cườm được trang trí rất cầu kỳ, thường được làm bằng tơ của cây giang nên có độ bền rất cao , tiếp đó là các hoa văn màu da con trăn (a nơ mạ) hay đường trâu đi (nhờng ga mạ), ở giữa là những hoa văn hình tam giác hay hình thoi có màu trắng, xanh, đỏ.

Đường viền xung quanh (nhạc kờ té) được phụ nữ Xá Phó thêu rất cầu kỳ, tượng trưng cho rễ của cây đa (nhu mạ). Hai bên cánh tay có nhiều loại hoa văn khác nhau, là những sọc ngang tay áo, chạy dọc theo ống tay được thêu nổi trên nền áo chàm đen với sự phối màu hài hòa. Viền tay được thêu theo hình tượng chân của con thạch thùng, của chim cá dưới nước.

Khi rời khỏi nhà phụ nữ Xá Phó luôn mang theo bên mình chiếc túi có thêu hoa văn

Váy của phụ nữ Xá Phó được thiết kế hơi có độ xoè ở phía dưới để người mặc có thể dễ dàng di chuyển khi bước đi hay làm việc.

Trên nền chiếc váy chàm màu xanh đen, hoa văn được tách ra làm 2 khối rõ rệt. Trên đầu váy thường là hoa văn đồi núi (di a mơ pớ khơ phạ) và hoa văn dao đỏ, phần chân váy là mảng hoa văn dày đẹp như dòng nước chảy (hi po kho), con sâu róm (a giá) và hoa văn hình cây thông có màu trắng được thêu trang trí ngay bên trên.

Những hoa văn này là hình tượng rất đỗi gần gũi, quen thuộc với môi trường sống và sinh hoạt hằng ngày của bà con. Vì áo của người Xá Phó ngắn, không che kín cạp váy nên có thêm giải thắt ngoài cạp, gọi là di hị (tức dây lưng). Dây lưng được dệt bằng vải bông và nhuộm màu xanh.

Trong trang phục truyền thống của phụ nữ Xá Phó, ngoài váy và áo còn có chiếc khăn quấn đầu đi kèm với một dải khăn được thêu nhiều hình hoa văn với đa dạng sắc màu dùng để quấn bên ngoài chiếc khăn vấn, góp phần điểm tô thêm nét đẹp tinh tế và độc đáo cho bộ trang phục của người Xá Phó.

Đi kèm với bộ y phục là đồ trang sức như vòng cổ bạc, vòng tai, vòng tay đeo trên mình tạo dáng cho người mặc, nhất là trong những ngày lễ, tết, hội hay đám cưới...khi chị em phụ nữ diện trang phục trông họ rất rực rỡ.

Trang phục nam giới

Bộ trang phục nam Xá Phó gồm có: Khăn, áo, quần, thắt lưng đều được làm thủ công bằng tay, với chất liệu là vải bông tự dệt, tự thêu có nhuộm chàm đen.

Áo chỉ có một kiểu độc nhất là nền áo màu chàm đen, xẻ ngực không cài cúc, xẻ tà hai bên sườn có trang trí hoa văn. 

Lưng áo được đính hạt cườm kép theo hình chữ “thập”. Cổ tay áo cũng được trang trí hoa văn hình cây cỏ, hình chữ vương và các đường viền được khâu hết sức cẩn thận, viền tay áo được nẹp thêm một viền vải màu khác với màu nền của áo để cho các sợi áo không bị bung ra khi lao động.

Trang phục nam giới người Xá Phó

Thân áo không có cổ bẻ hay tròn cao như một số dân tộc khác mà nó được khoét hơi hơi sâu và được viền bằng một viền vải hoa nhỏ.

Quần của nam giới Xá Phó là kiểu quần chân què, được may theo kiểu quần đũng chéo, kéo từ cạp xuống hai bên tạo thành ống quần. Cạp rời  cắt ở phía ngoài sau đó mới ghép vào thân quần. Cạp không luồn chun nên khi mặc phải dồn về một phía và giắt sang một bên sau đó buộc dải rút. Ống quần rộng, mép ống được gấp vào trong bằng một đường nẹp nhỏ.

Khăn được làm bằng nột mảnh vải đen có chiều dài 140cm, rộng 12cm, khi quấn gấp đôi theo chiều dọc của khăn và quấn như kiểu khăn xếp của người Kinh.