Mặc dù thời gian qua, công tác tuyên truyền, vận động, tư vấn nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của đồng bào dân tộc thiểu số về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh đã được quan tâm, chú trọng thực hiện thông qua nhiều dự án, chính sách, song vấn đề này vẫn đang là thách thức, là rào cản đối với mục tiêu tiến bộ xã hội và phát triển bền vững vùng đồng đồng dân tộc thiểu số và miền núi.

Là tỉnh có trên 88% số dân là người dân tộc thiểu số, tỉnh Bắc Kạn đã đặc biệt quan tâm, ưu tiên nguồn lực, triển khai thực hiện nhiều chương trình, dự án, chính sách dân tộc, qua đó đã cải thiện rõ rệt đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số.

Cùng với việc đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng y tế, giáo dục, công nghệ thông tin..., tỉnh đã chú trọng triển khai các đề án, dự án, chính sách để “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số”. Công tác tuyên truyền, giáo dục về sức khỏe, giới tính, hôn nhân, gia đình, hệ quả của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống được tăng cường, đẩy mạnh trên các phương tiện thông tin đại chúng, qua sách báo, tờ rơi, tổ chức các cuộc thi, hội thi tìm hiểu,... đã góp phần nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Ban Dân tộc tỉnh tổ chức Hội thi tìm hiểu về Luật Hôn nhân gia đình, kiến thức về tảo hôn,
hôn nhân cận huyết thống năm 2023 tại Trường PTDTNT Chợ Đồn (Ảnh sưu tầm)

Tuy nhiên, qua theo dõi, báo cáo của Ban Dân tộc tỉnh, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh vẫn còn cao và có xu hướng gia tăng. Từ năm 2021 đến nay, toàn tỉnh đã xảy ra 235 cặp kết hôn sớm/4.137 cặp đăng ký kết hôn (chiếm 5,6% so với kết hôn đúng độ tuổi); có 1 trường hợp hôn nhân cận huyết thống. Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống thường xảy ra ở nhóm dân tộc thiểu số còn gặp nhiều khó khăn, độ tuổi tảo hôn phổ biến từ 16 đến 19 tuổi đối với nam và từ 14 đến 17 tuổi đối với nữ. 

Theo đánh giá của Ban Dân tộc tỉnh, bên cạnh những nguyên nhân khách quan như phong tục, tập quán đã ăn sâu trong nhận thức từ nhiều đời nay của phần lớn đồng bào các dân tộc thiểu số; nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của người dân chưa cao... thì còn có nguyên nhân xuất phát từ phương thức lãnh đạo, cách thức tuyên truyền, vận động.

Theo Ban Dân tộc tỉnh, để giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số, cần tiếp tục nâng cao vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể các cấp đối với công tác tuyên truyền, giáo dục, ngăn ngừa, giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Đổi mới phương pháp tuyên truyền, giáo dục về hôn nhân và gia đình; chú trọng lựa chọn nội dung trọng tâm, trọng điểm sát với thực tiễn và nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số, đúng đối tượng; phát huy vai trò đội ngũ báo cáo viên các cấp, cán bộ xã, thôn; lồng ghép nội dung tuyên truyền trong các chương trình thông tin lưu động, sân khấu hóa; hoạt động ngoại khóa trong các trường học, các câu lạc bộ tuyên truyền pháp luật; xây dựng các phóng sự, tin, bài phản ánh về hậu quả của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống phát trên hệ thống phát thanh truyền hình, nhất là loa truyền thanh cơ sở; tổ chức các diễn đàn, hội thảo, hội thi tìm hiểu pháp luật và hoạt động tư vấn trợ giúp pháp lý miễn phí tại trung tâm và lưu động đến các điểm dân cư vùng dân tộc thiểu số. Phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số, già làng, trưởng thôn, người có uy tín, hòa giải viên, cộng tác viên ở cơ sở trong thực hiện công tác tuyên truyền, vận động thực hiện pháp luật về hôn nhân và gia đình và các biện pháp ngăn chặn như vận động Nhân dân trong cộng đồng không dự đám cưới tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống ngay từ trong khu dân cư.

Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và thực thi nghiêm minh theo pháp luật trong công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Thường xuyên nắm bắt tình hình vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là xã đặc biệt khó khăn, địa bàn có nguy cơ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cao; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình, nhất là đối tượng là cán bộ, đảng viên; xử phạt hành chính kết hợp với xử phạt theo hương ước, quy ước thôn bản.

Kết hợp và nâng cao hiệu quả giữa công tác chỉ đạo, thực hiện, kiểm tra, đánh giá, xử lý vi phạm với thi đua khen thưởng, nhân rộng các mô hình hay trong tuyên truyền, vận động, thực hiện tốt công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Gắn trách nhiệm giữa chính quyền, nhà trường về quản lý học sinh tại các trường trung học phổ thông, phổ thông dân tộc nội trú, bán trú; tăng cường mối liên hệ giữa nhà trường và gia đình trong quản lý học sinh…/.

Theo backan.gov.vn